สัญลักษณ์มาตรฐานบนฉลากสำคัญอย่างไร
สัญลักษณ์มาตรฐานบนฉลากอาหารในปัจจุบัน จะมีซักกี่คนที่สังเกตและเข้าใจความหมายของสัญลักษณ์นั้น ทั้งๆที่เราอาจพบเจอสัญลักษณ์ต่างๆเหล่านี้อยู่บ่อยครั้งในซุปเปอร์มาเก็ตใกล้บ้านก็ตาม ดังนั้นวันนี้ VRI มีสาระดีๆเกี่ยวกับสัญลักษณ์มาตรฐานบนฉลากอาหารมาฝากค่ะ
ถ้าจะให้จำแนกสัญลักษณ์มาตรฐานบนฉลากอาหารนั้น สามารถแบ่งออกได้เป็นสองหัวข้อหลัก คือ
- 1. สัญลักษณ์ที่บอกถึงความปลอดภัยและคุณภาพของสินค้า
- 2. สัญลักษณ์ที่บอกถึงความเชื่อมั่นของสินค้า
เราลองมาดูตัวอย่างสัญลักษณ์ต่างๆที่มักพบในชีวิตประจำวันในซุปเปอร์มาเก็ตกันเลยดีกว่า
จากภาพตัวอย่าง เราจะเห็นสัญลักษณ์ “ฮาลาล” (Halal food) หรือเครื่องหมายฮาลาล คือสัญลักษณ์ที่ได้รับการรับรองจาก สำนักงานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย (The Central Islamic Committee of Thailand) เครื่องหมายที่คณะกรรมการฝ่ายกิจการฮาลาลของคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย หรือคณะกรรมการอิสลามประจำจังหวัดต่าง ๆ อนุญาตให้ผู้ผลิตนำมาประทับลงบนผลิตภัณฑ์เพื่อเป็นการรับรองให้กับผู้นับถือศาสนาอิสลาม เพื่อให้สามารถอุปโภค บริโภคสินค้านั้นๆได้อย่างสบายใจ จัดเป็นสัญลักษณ์ที่สร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภค หากจะให้ยกตัวอย่างเพิ่มเติมสำหรับสัญลักษณ์ที่สร้างความมั่นใจที่เราคุ้นเคยอีกชนิดนั้นได้แก่ สัญลักษณ์ “เจ”
สัญลักษณ์ที่บอกถึงความปลอดภัยและคุณภาพของสินค้า ที่ทุกคนคุ้นเคยนั้นก็คือ สัญลักษณ์ “อย.” หรือ เครื่องหมายอาหารและยา โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา Food and Drugs Administration สังกัดกระทรวงสาธารณสุข องค์กรที่จะต้องดำเนินการให้ถูกต้องตามกฏหมายเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ โดยใช้ชื่อย่อที่เรารู้จักกันเป็นอย่างดีในการรับรองความปลอดภัย นั่นก็คือ อย. โดยผลิตภัณฑ์สุขภาพในที่นี้ส่วนใหญ่แล้วก็จะเป็น ผลิตภัณฑ์เวชสำอาง เครื่องสำอาง ยา อาหารเสริมต่างๆ รวมถึงอาหาร โดยผลิตภัณฑ์สุขภาพเหล่านั้นต้องมีคุณภาพ มีมาตรฐาน และปลอดภัย เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการบริโภคที่ถูกต้องด้วยข้อมูลวิชาการที่น่าเชื่อถือ และมีความเหมาะสม เพื่อให้ผู้บริโภค ได้บริโภคผลิตภัณฑ์ที่ปลอดภัย มีการปนเปื้นสารอันตรายต่างๆ
สัญลักษณ์มาตรฐาน Q สำหรับสินค้าทางการเกษตร เราอาจคุ้นตาสัญลักษณ์นี้กับกลุ่มสินค้าพวกผักต่างๆ โดยเป็นเครื่องหมายที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยการจะได้เครื่องหมาย Q มานั้น ทางผู้ผลิตจะต้องผ่านมาตรฐานตามการรับรองอื่นๆมาก่อน อย่างเช่น การปฏิบัติตามาตรฐานทางการเกษตรที่ดี (Good Agricultural Practice ; GAP) การรับรองมาตรฐาน GMP และ HACCP โดยสินค้าจะได้รับการตรวจสอบคุณภาพอย่างเคร่งครัด โดยจะมีการตรวจสอบสารปนเปื้อนทั้งทางกายภาพ และชีวภาพ เช่นสารพิษตกค้าง สารปนเปื้น หรือสิ่งอันตรายอื่นๆที่จะส่งผลเสียต่อผู้บริโภค จะเห็นได้ว่าสินค้าทางการเกษตรที่จะผ่านมาตรฐาน และได้รับเครื่องหมาย Q ได้นั้นจะได้รับการตรวจสอบอย่างเข้มงวดเลยทีเดียว
สัญลักษณ์มาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice Codex Alimentarius) คือหลักเกณฑ์วิธีการผลิตที่ดี ตามมาตรฐานสากล โดยหน่วยงานมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ Codex Alimentarius ที่มีการกำหนดขึ้นเพื่อให้การผลิตอาหารนั้นสะอาด ปลอดภัย มีคุณภาพ โดยเน้นไปที่เรื่องของการขจัดความเสี่ยงต่างๆที่จะส่งผลเสียต่อผู้บริโภค โดยการรับรองมาตรฐาน GMP นั้นได้รับการรับความมั่นใจจากกลุ่มนักวิชาการด้านอาหารจากทั่วโลกแล้วว่าเป็นกระบวนการที่ทำให้การผลิตอาหารนั้นสะอาด ปลอดภัย มีคุณภาพจริง เป็นข้อกําหนดขั้นตํ่าที่แต่ละโรงงานจะต้องต้องดําเนินการเพื่อให้ได้อาหารที่เหมาะสมสําหรับ โดยเป็นการจัดการด้านความพร้อมของสภาวะแวดล้อมในกระบวนการผลิต เช่น สุขลักษณะส่วนบุคคล การควบคุมแมลงและสัตว์นําโรค การทําความสะอาดสถานที่ผลิต เครื่องจักร และอุปกรณ์ การควบคุมนํ้าใช้ในโรงงาน การควบคุมสารเคมี เป็นต้น
สัญลักษณ์มาตรฐาน HACCP คือระบบการวิเคราะห์อันตราย และจุดวิกฤตที่ต้องควบคุมในการผลิตอาหาร (Hazard Analysis and Critical Control Point) ตามมาตรฐานสากล โดยหน่วยงานมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ Codex Alimentarius ถือเป็นระบบมาตรฐานที่จะเป็นหลักประกันให้กับผู้บริโภคว่ามีการควบคุมกระบวนการผลิตให้เป็นไปอย่างปลอดภัย ไม่มีสาร หรือสิ่งปนเปื้อนที่จะเป็นอันตรายต่อผู้บริโภคปนเปื้อนไปในสินค้า โดยจะมีการตรวจสอบโรงงาน กระบวนการผลิตเพื่อให้ผ่านการรับรอง เพื่อจัดการคุณภาพด้านความปลอดภัย ซึ่งใช้ในการควบคุมกระบวนการผลิตให้ได้อาหารที่ปราศจากอันตรายจากเชื้อจุลินทรีย์ สารเคมี และสิ่งปลอมปนทางกายภาพ อย่างเช่น เศษแก้ว หรือ โลหะ โดย HACCP ถือเป็นมาตรฐานสากลที่ใช้สร้างความมั่นใจในอุตสาหกรรมอาหารทั้งโดยผู้ผลิต และผู้บริโภค และได้รับการยอมรับอย่างมากปัจจุบัน
GMP และ HACCP มีความสัมพันธ์กันมาก เนื่องจากสภาพแวดล้อมการผลิตที่ดีย่อมทำให้การควบคุมกระบวนการ ณ จุดวิกฤติมีประสิทธิภาพมากขึ้น หรือพูดง่ายๆว่า ระบบ GMP เป็นพื้นฐานของการจัดระบบ HACCP นั่นเอง ดังนั้นทั้งสองสัญลักษณ์จึงเป็นทั้งความเชื่อมั่นด้านความปลอดภัยและคุณภาพของสินค้าในการผลิตนั้นเอง
กรณีน้ำดื่มบรรจุขวดในไทยมีการผลิตมาก ทั้งผู้ผลิตรายใหญ่และรายย่อย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) จึงได้กำหนดให้น้ำดื่มเป็นผลิตภัณฑ์แรกที่ผู้ประกอบการจะต้องปฏิบัติตาม “GMP เฉพาะผลิตภัณฑ์” ซึ่งนำมาเป็นหลักเกณฑ์บังคับทางกฎหมายแล้ว ลองหมุนฉลากติดขวดน้ำดูสิ จะเห็นสัญลักษณ์ทั้ง อย.และอื่นๆเยอะเลย
อีกสัญลักษณ์ที่ไม่พูดก็คงไม่ได้ Thailand Trust Mark หรือ T mark เป็นสัญลักษณ์แห่งความยอดเยี่ยมและคุณภาพที่ได้รับการยอมรับ ซึ่งเกิดขึ้นมาเพื่อเพิ่มคุณค่าความพิเศษให้กับสินค้าและบริการที่ผลิตในประเทศไทยเท่านั้น โดยการันตีความปลอดภัยด้วยมาตรฐานอุตสาหกรรมสีเขียว จากสำนักส่งเสริมนวัตกรรมและสร้างมูลค่าเพิ่มเพื่อการค้า กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ ที่จะมอบให้กับผู้ประกอบการที่มีการผลิตสินค้าและบริการที่มีคุณภาพและมาตรฐานเทียบเท่าระดับโลก โดยตราสัญลักษณ์ “T Mark” จะช่วยให้ผู้ซื้อและผู้บริโภคสามารถไว้วางใจ (Trust Worthiness) ในตัวสินค้าและบริการของไทยที่ผ่านการรับรองว่าจะส่งมอบคุณภาพอันยอดเยี่ยมระดับมาตรฐานโลก ตลอดไปจนถึงการดำเนินงานที่มีมาตรฐานแรงงาน (Labor Standard) คำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม (Eco-friendly / Green Industry) และมีความรับผิดชอบต่อสังคม (Social Responsibility) นอกจากนี้ในแง่ของผู้ประกอบการ การได้รับ T Mark ถือเป็นการเพิ่มโอกาสในการนำเสนอสินค้าและบริการของตนเข้าสู่ตลาดโลก พร้อมทั้งยังช่วยยกระดับและส่งเสริมศักยภาพประเทศไทยให้ก้าวไกลในระดับสากลอีกด้วย พูดง่ายๆเลยว่าสินค้าไทยไม่แพ้ชาติใดในโลกแน่นอนถ้าเห็นสัญลักษณ์นี้การันตีได้เลย
**หากสนใจการจัดทำระบบมาตรฐาน สามารถติดต่อฝ่ายขายในเครือเวทโปรดักส์